Süd haqqında bir çox müəlliflər söz açır.Qədimdən müasir dövrümüzədək bir çox müəlliflərin yazdığı məlumatları toplayıb sizə çatdırıram.
17-ci əsr müəllifləri yazır ki, inək südü üç tərkib hissədən ibarətdir - yağdan, turşuyan maddədən və sudan. Süd tez həzm həzm olunur və orqanizmə çoxlu qida verir. Təzəcə sağılmış və hələdə soyumamış inək südü çox xeyirlidir.O, beyinə qüvvət verir, unutqanlığı, qüssəni aradan qaldırır, insana gümrahlıq gətirir, insanın üzünə rövnəq verir. O həmçinin vərəm xəstəliyinə qarşı xeyirlidir. İnsanı kökəldir.
Orta əsr mənbələri qeyd edir ki, təzəcə sağılmış inək südünü gözə damızdırsalar, bir çox ağır göz xəstəliklərini aradan qaldırar. Bir hissəsi süd bir iki hissəsi su olan içki güclü sidikqovucu təsirə malikdir.Bununlaq yanaşı süd zəhərlənmələrə qarşı yaxşı vasitədir. Zəhərlənmiş insan gərək bir neçə dəfə süd içib qussun.
Orta Əsr müəllifləri süddən hazırlanmış yeməklər haqqındada bəhs edirlər.Məsələn süddən hazırlanmış düyü sıyığı insanın ömrünü uzadır və gözəlliyini hifz edən vasitələrdən biridir.Süd və düyüdən hazırlanmış bulamac da bunun kimi xeyirlidir. Südü içib, üstündən qoz və xurma yesələr, bədənin kökəlməsinə , böyrəklərin yağının artmasına, üzün rənginin gözəlləşməsinə gətirib çıxarar.
Süd bədən orqanlarını cavanlaşdırır və uşağı düşmüş qadınıarın müalicəsi üçün xeyirlidir.
Südün insanın qidalanmasında oynadığı mühüm rolu müasir teqdiqatlarda sübut edir.Süddə olan yağ xusisi tərkibi, dadı və orqanizm tərəfindən yaxşı mənimsənilməsi ilə fərqlənir.Süddə olan zülallar ( kazein, albuim, qlobulin )isan orqanı üçün zəruri olan bütün amin turşuları ilə zəngindir.Müəyyən olunub ki, 1 litr süd insanın sutka ərzində amin turşularına olan təlabatının yarısını ödəyir.Südün tərkibində çoxlu vitaminlər vardır.Xüsusilə o B qrupu, eləcədə A, D, E vitaminləri ilə zəngindir.Süddə eləcədə çoxlu fosfor, kalium, maqnezium və başqa mineral maddələr vardır.
Süd şəkəri ( Laktoza ) qidavericiliyinə görə adi şəkərə ( saxarozaya ) yaxındır. Lakin şırınliyi ondan azdır. Amerika sağlamlıq fondunun proqramına əsasən 2-5 yaşında olan uşaqlar gündə 2, 6-9 yaşında 2-3, 10-12 yaşında 3 və daha çox fincan qaymağı alınmış, yağsız süd içməlidir.
Südün Müalicəvi təsiri haqqında qədim yunan alimi Hipokrat yazırdı. İbn Sinanın tibb qanunnlarına görə, Keçi və eşşək südü daha xeyirlidir.
Qədim Roma müəllifi Kvint Seren Sammonik yazır. gözü yandırıb göynədən xəstəlik baş versə, gözə it südünü damcıla və iltihabı azalar. ( Şərti tərcümə )
Südün insan orqanizminə göstərdiyi təsir hərtərəfli öyrənilmişdir. Bu istiqamətdə böyük işlər F. İ. inozemsev tərəfindən görülmüşdür. O, 1857- ci ildə südlə müalicə haqqında bir kitab nəşr etdirdi. Həkim F. karrel isə müxtəlif xəstəliklərin müalicəsi üçün pəhriz sistemləri tətbiq etmişdir. O, südlə aparılan müalicə nəticəsində bir çox xəstəliklərə, ürək dekompasiyasına, aö ciyər və mədə-bağırsaq, eləcədə qara ciyər xəstəliklərinə və piylənməyə düçar olmuş xəstələri müalicə edə bilmişdir.
Müxtəlif heyvanların südü tərkib fə keyfiyyətinə görə bir-birindən fərqlənir.
Qədim zamanlardan bəri əjdadlarımız qida vasitəsi kimi, eıəcədə müxtəlif xəstəliklərin müalicəsi üçün , bir çox heyvanların südündən istifadə etmişlər.Onların bəziləri haqqında növbəti məqalərimdə məlumat verəcəyəm.
Hörmətlə:Admin/A.Davud
